سندرم PMS یا پیش از قاعدگی

بسیاری از خانمها چند روزی پیش از شروع عادت ماهانه خود با عوارضی روبرو میشوند که به آن سندرم پیش از قاعدگی میگویند. خستگی، تغییر روند خواب، اختلال تمرکز، احساس خستگی و ناامیدی هر یک به تنهایی مشکلاتی را در روند زندگی روزمره افراد ایجاد میکنند. حال اگر این موارد با علائمی همچون تغییر اشتها، دردهای عضلانی، نفخ و سردرد همراه باشد، علاوه بر افت کارآیی روزمره بر کیفیت زندگی نیز تاثیر نامطلوبی می گذارد. بسیاری از خانمها علایم بالا را همه ماهه با نزدیک شدن زمان قاعدگی تجربه میکنند. تکرار علائم بالا حداقل در دو سیکل قاعدگی پیاپی، تشخیص سندرم پیش قاعدگی را مطرح میکند. در مورد میزان شیوع سندرم پیش قاعدگی، تا ۷۵ درصد خانم های دارای قاعدگی منظم را گرفتار میکند و شامل علائم روحی مانند افسردگی، اضطراب و احساس ناامیدی و همچنین علائم بدنی همچون تغییر اشتها، پرخوابی یا بی خوابی، سردرد و نفخ شکم می باشد.

سندرم پیش از قاعدگی  بطور دوره ای تقریبا از هفت تا ده روز بیش از شروع قاعدگی بروز میکند.

علت  بوجود آمدن این علائم، حساسیت بافتهای بدن به تغییرات دوره ای هورمون ها در طول سیکل ماهیانه می باشد، چرا که در یک سیکل قاعدگی سطح هورمون های استروژن و پروژسترون تغییر کرده و این تغییرات میتواند سطح هورمونهایی مثل سروتونین (هورمون خلق و خو) را تحت تاثیر قرار دهد که  با افزایش سن و در سنین قبل از یائسگی علائم شدت می یابد.

برای برطرف نمودن علائم این سندرم معمولا از داروهایی استفاده شود که سطح پرولاکتین در بدن  تاثیر می گذارند. یکی از درمان های رایج برای درمان این سندرم استفاده از داروهای گیاهی می باشد. از این میان، پرمصرفترین داروهای گیاهی شامل داروهایی با ماده ی موثره اگنوسکاستوس (گیاه پنج انگشت)، و پریم رز (گل مغربی) و گاهی هم   ویتامین ای، میباشد که به اختصار به مزایا و معایب هر کدام در ذیل پرداخته میشود.

گیاه اگنوسکاستوس

یا گیاه پنج انگشت را گیاه زنان می نامند. این گیاه در پیشگیری از اختلالات قاعدگی، پریود دردناک و قطع غیر طبیعی پریود، اختلال در زمان و مقدار خونریزی و عوارض حین یائسگی اثر دارد.

مکانیسم اثر اگنوسکاستوس با تاثیرگذاری بر محور مرکزی ترشح هورمون هیپوفیز و افزایش LH باعث کاهش آزاد شدن     FSH و افزایش آزاد شدن  LH    و پرولاکتین از هیپوفیز میگردد . مطالعات نشان میدهد که گیاه پنج انگشتی حاوی ترکیبات استروژنی نمیباشد و مستقیما بر روی تخمدان ها تاثیر نمیگذارد.

ترکیبات شیمیایی تشکیل دهنده گیاه پنج انگشت شاملessential oil  ، فلاونویید ها و گلیکوزویید می باشد.

مطالعات نشان میدهد که گیاه اگنوکاستوس با کاهش سطح هورمون پرولاکتین باعث متعادل شدن هورمون های استروژن و پروژسترون شده که نتیجه آن کاهش علائم سندرمPMS  میشود.

در یک مطالعه  بالینی نشان داده شده است که در۹۳% زنان مبتلا به سندرم  PMS بدنبال مصرف گیاه اگنوکاستوس در طی سه دوره ی پریودی ، علائمی نظیر اضطراب، افسردگی، سردرد و تورم و درد در ناحیه پستان ها کاهش یافته است.

همچنین مطالعات دیگری در مورد استفاده از گیاه اگنوکاستوس در زنان مبتلا به یائسگی، تخفیف علائم گُرفتگی و تعریق شبانه و بهتر شدن خواب این بیماران را نشان میدهد. همچنین مصرف گیاه اگنوکاستوس به بهبود قدرت باروری در زنان دچار نقص عملکرد فاز لوتئال،یا دچار سیکل قاعدگی کوتاه مدت، منجر میشود. اختلال عملکرد فاز لوتئال بدنبال بالابودن غیر طبیعی هورمون پرولاکتین رخ میدهد که با مصرف گیاه اگنوکاستون میزان هورمون تعدیل می یابد.

عوارض جانبی

در موارد اندکی راش یا حساسیت پوستی مشاهده شده است.

احتیاط دارویی

در صورت ابتلا به سرطان های حساس به استروژن، مصرف داروهای آگونیست دوپامین، آنتاگونیست های دوپامین، استروژن و آنتی استروژن  یا وجود سابقه اختلالات هیپوفیز ، قبل از مصرف حتما با پزشک مشورت کنید.

گیاه پریم رز (گل مغربی)

این گیاه از آنجا که هنگام غروب شکفته میشود به گل مغربی معروف شده است. قسمت مورد استفاده این گیاه اکثراً ریشه و دانه ی آن است که حاوی ۲۰% روغن است.  ماده ی موثره آن اسید گامالینولنیک می باشد که اثرات کاهش نشانه های پیش ازقاعدگی به وجود این ماده نسبت داده شده است.

منع مصرف پریم رز

یکی از اثرات گیاه پریم رز اثر گشادکنندگی رگهاست. از این رو با داروهای رقیق کننده ی خون تداخل دارویی دارد و با داروهایی همچون (وارفارین ، کومادین و….) بدلیل افزایش ریسک خونریزی نباید مصرف گردد. پریم رز همچنین با تسکین دهند های درد NSAID  شامل داروهای ضدالتهاب غیر استروییدی مثل آسپرین، ایبوپروفن، ناپروکسن، سلکسیب، دیکلوفناک، ایندومتاسین و ملوکسیکام منع مصرف دارد.

در افرادی که مبتلا به صرع و اسکیزوفرنی هستند و داروهای ضد تشنج مثل فنوباربیتال را استفاده میکنند نباید مصرف شود.

عوارض جانبی پریم رز

عوارض جانبی قرص پریم رز: اسهال، سردرد، حالت تهوع و ناراحتی معده از عوارض جانبی گیاه پریم رز می باشد.

ویتامین E

یکی دیگر از درمان های رایج برای تخفیف علائم سندرم پیش از قاعدگی استفاده ار ویتامین  E میباشد. ماده ی موثره ی موجود در ویتامین E آلفا توکوفرول نام دارد که به متعادل کردن هورمون ها در سندرم پیش از قاعدگی کمک میکند و باعث تنظیم چرخه قاعدگی میشود ولی مصرف بیش از حد مجازآن( )۴۰۰IU بسیار خطرناک می باشد.

موارد منع مصرف ویتامین  E

• اختلالات خونریزی دهنده
• دیابت (ویتامین E  ریسک بروز عارضه ی قلبی را در بیماران دیابتی افزایش میدهد )
• افراد مبتلا به سرطان سر و گردن ( بدنبال مصرف ویتامین E  در این افراد ریسک عود مجدد افزایش می یابد).
• بیماران مبتلا به کبد چرب و یا بیماران دچار مشکلات کبدی (استفاده از ویتامین  E بمدت دو سال و یا بیشتر مقاومت انسولینی را ایجاد میکند).
• میزان مرگ و میر در بیماران دچار مشکلات قلبی با استفاده از ویتامین E  افزایش می یابد.

عوارض جانبی ویتامین E

خستگی، ضعف، راش پوستی، خونریزی، لک شدن بدن، اسهال، حالت تهوع، درد معده، خارش پوست و ادم.

مقایسه اثر گل مغربی ، گیاه اگنوکاستوس و ویتامین E  بر سندرم پیش قاعدگی

در تحقیقات انجام شده در سال ۹۳ در دانشگاه علوم پزشکی گرگان صالحی و سایر همکاران به این نتیجه رسیدند که هر سه داروی گل مغربی، ویتامین E  و اگنوسکاستوس علائم PMS  را کاهش میدهد. اما اگنوسکاستوس نسبت به دو گروه دیگر مؤثرتر بوده است.

Agnucaston درمانی تاثیر گذار و ایمن

قرص گیاهی آگنوکاستون  شرکت بایونوریکای آلمان، درمانی بسیار موثر برای برطرف کردن علائم سندرم پیش از قاعدگی می باشد که به دلیل گیاهی بودن و عدم وجود هرگونه  ترکیبات هورمونی، کاملا بی ضرر بوده و به تنظیم سیکل قاعدگی و کاهش میزان پرولاکتین در بدن کمک می کند.

ماده موثره این دارو میوه گیاه  اگنوسکاستوس (پنج انگشت) میباشد که از دیربازبه خاطر مزایای فراوانش به عنوان داروی گیاهی مورد استفاده قرار گرفته است. آگنوکاستون ضمن تنظیم هورمون ها، چرخه قاعدگی نامنظم را منظم کرده و اکثرمشکلات قاعدگی را برطرف می کند.

دکتر مرضیه ابراهیم زاده

نماینده علمی کمپانی بیونوریکا